рд╕ीрдзे рдоुрдЦ्рдп рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдкрд░ рдЬाрдПं

рд╕ंрджेрд╢

рдордИ, 2017 рдХी рдкोрд╕्рдЯ рджिрдЦाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं

рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдз рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा

рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдз рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрдд्рдд рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдж्рд╡ाрд░ा рджी рдЧрдИ рдкрд░िрднाрд╖ाрдПं рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं - рд╣ाрд╡рд░्рдб рдПрд╡ं рдЙрдкрдЯрди  (Haward and Upton)) : рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдз рд╕े рдЖрд╢рдп рдиिрдпोрдЬрди рдПंрд╡ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХाрд░्рдпो рдХो рд╡िрдд्рдд рдХाрд░्рдп рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиा рд╣ै। рдЬे. рдПрд▓. рдоैрд╕ी  (J.L. Massie) : рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдз рдПрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХी рд╡рд╣ рд╕ंрдЪाрд▓рдиाрдд्рдордХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै рдЬो рдХुрд╢рд▓ рдк्рд░рдЪाрд▓рдиों рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡िрдд्рдд рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рддрдеा рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдвंрдЧ рд╕े рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рд╣ोрддा рд╣ै। рдмिрдпрд░рдоैрди рд╡ рд╕्рдоिрде  (Bierman and Smith) : рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдз рдкूँрдЬी рдХे рд╕्рд░ोрддों рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рддрдеा рдЙрд╕рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓рддрдо рдЙрдкрдпोрдЧ рдХा рдоाрд░्рдЧ рдЦोрдЬрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдзि рд╣ै। рд╡ेрд╕्рдЯрд░्рди рдПрд╡ं рдЬाрдЗрдЧрдо  : рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдзрди рд╡िрдд्рддीрдп рдиिрд░्рдгрдпрди рдХी рд╡рд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдоाрдорд▓ों рдПрд╡ं рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдпों рдХे рдордз्рдп рдоेрд▓ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдкрд░िрднाрд╖ाрдУं рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдзрди рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдХोрд╖ों рдХो рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдиिрдпोрдЬрди, рдиिрд░्рдгрдпрди, рд╕ंрдЪाрд▓рди, рдкूॅंрдЬी рд╕्рд░ोрддों рдХे рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдПрд╡ं рдЕрдиुрдХूрд▓рддрдо рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рдШрдиिрд╖्рдЯрддा рдкूрд░्рд╡рдХ рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╣ै।

рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдзрди (Financial management)

рд╡िрдд्рддीрдп рдк्рд░рдмрди्рдзрди  (Financial management) рд╕े рдЖрд╢рдп рдзрди (рдлрдг्рдб) рдХे рджрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдк्рд░рднाрд╡ी  рдк्рд░рдмрди्рдзрди  рд╣ै рддाрдХि  рд╕ंрдЧрдарди  рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдпों рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдЬा рд╕рдХे। рд╡िрдд्рдд рдк्рд░рдмрди्рдзрди рдХा рдХाрд░्рдп рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд╕рдмрд╕े рдКрдкрд░ी рдк्рд░рдмрди्рдзрдХों рдХा рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХाрд▓ рдоें рдк्рд░ाрдпः рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХ्рд░िрдпाрдПं рд╕рдо्рдкाрджिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै - рдЖрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдпें рддрдеा рдЕрдиाрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдПं। рдЖрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рдЕрд░्рди्рддрдЧрдд рд╣рдо рдЙрди рд╕рдорд╕्рдд рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдерд╡ा рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдзрди рдХी рд╕ंрд▓рдЧ्рдирддा рд╣ोрддी рд╣ै рдЬैрд╕े рд░ोрдЯी, рдХрдкрдб़े, рдордХाрди рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЖрджि। рдЕрдиाрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдкूрдЬा-рдкाрда, рд╡ рдЕрди्рдп рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХाрд░्рдпों рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬрдм рд╣рдо рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХрд░рддे рд╣ैं рдЕрдерд╡ा рдЙрдж्рдпोрдЧ рд▓рдЧाрддे рд╣ैं рдЕрдерд╡ा рдлिрд░ рдХрддिрдкрдп рддрдХрдиीрдХी рджрдХ्рд╖рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдХिрд╕ी рдкेрд╢े рдХो рдЕрдкрдиाрддे рд╣ैं рддो рд╣рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╡िрдд्рдд (finance) рдзрди (money) рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдкрдб़рддी рд╣ै рдЬिрд╕े рд╣рдо рдкूँрдЬी (capital) рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ी рдорд╢ीрди рдХो рдЪрд▓ाрдиे рд╣ेрддु  рдКрд░्рдЬा  рдХे рд░ूрдк рдоें рддेрд▓, рдЧैрд╕ рдпा рдмिрдЬрд▓ी рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ी рднी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд╕ंрдЪाрд▓рди рд╣ेрддु рд╡िрдд्рдд рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ

рдЦाрддों рдХो рдмрди्рдж рдХрд░рдиा

рдЦाрддों рдХो рдмрди्рдж рдХрд░рдиा рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЦाрддे (personal accounts) рдпрд╣ рдкрддा рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХि рдПрдХ рд╡िрд╖ेрд╢ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рдХ्рдпा рд▓ेрдиा рд╣ै рдпा рдПрдХ рд╡िрд╖ेрд╢ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдХ्рдпा рджेрдиा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЦाрддे рдХा рд╢ेрд╖ рдиिрдХाрд▓рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдЦाрддे рдмрди्рдж рдХрд░рдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдПрдХ рдЦाрддे рдХा рд╢ेрд╖ рдиिрдХाрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХे рджोрдиों рдкрдХ्рд╖ों (рдбेрдмिрдЯ рддрдеा рдХ्рд░ेрдбिрдЯ) рдХा рдпोрдЧ рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рджोрдиों рдкрдХ्рд╖ рдмрд░ाрдмрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рддो рджोрдиों рдкрдХ्рд╖ों рдХो рдмрд░ाрдмрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрди्рддрд░ рдХी рдХрдоी рд╡ाрд▓े рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдХрдоी рд╡ाрд▓े рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬो рдЕрди्рддрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕े рдЙрд╕ рдЦाрддे рдХा рд╢ेрд╖ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрджि рдбेрдмिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХा рдпोрдЧ рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХे рдпोрдЧ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै рддो рд╢ेрд╖ рдХो рд╢्рдард▓ рдаंрд╕ंрджрдмрдо рдмрдзрдХрд╢्рд▓िрдЦ рдХрд░ рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рд▓िрдЦ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдРрд╕ी рджрд╢ा рдоें рдЙрд╕ рд╢ेрд╖ рдХो рдбेрдмिрдЯ рд╢ेрд╖ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдЗрд╕ рд╢ेрд╖ рдХो рдЦाрддा рдЦोрд▓рдиे рд╕рдордп рд╢्рдард▓ рдЗंрд╕ंрджрдмрдо рдЗрдзрдХрд╢्рд▓िрдЦ рдХрд░ рдбेрдмिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдпрджि рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХा рдпोрдЧ рдбेрдмिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХे рдпोрдЧ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै рддो рд╢ेрд╖ рдХो рд╢्рдард▓ рдЗंрд╕ंрджрдмрдо рдЗрдзрдХрд╢्рд▓िрдЦрдХрд░ рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╢ेрд╖ рдХो рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рд╢ेрд╢ рдХाрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ि

рдЦрддौрдиी (Posting)

рдЦрддौрдиी (Posting) рд░ोрдЬрдиाрдордЪे  рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ рдкुрд╕्рддрдХो рд╕े рдЦाрддाрдмрд╣ी рдоें рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпां рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो  рдЦрддौрдиी  рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ рдкुрд╕्рддрдХों рдоें рджी рдЧрдИ рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдмрдиाрддी рд╣ै। рдЦрддौрдиी рдХे рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдХुрд╢рд▓рддा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдХाрд░्рдп рд╣ै। рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдХी рдЦрддौрдиी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпों рдХे рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдоें рд▓िрдЦрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЦाрддाрдмрд╣ी рдоें рдЦрддाрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ рдкुрд╕्рдд्рдХों рдХी рдЦрддौрдиी рд╕े рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдХी рдЦрддौрдиी рдЖрд╕ाрди рд╣ै। рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдХे рдбेрдмिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХे рдзрди-рд░ाрд╢ि рд╕्рддрдо्рдн рдоें рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдзрдирд░ाрд╢ि рдХो рдЦाрддाрдмрд╣ी рдоें рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рдЦाрддे рдХे рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоे рдЦрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХे рдзрди-рд░ाрд╢ि рд╕्рддрдо्рдн рдоें рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдзрдирд░ाрд╢ि рдХो рдЦाрддाрдмрд╣ी рдоें рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рдЦाрддे рдХे рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоें рдЦрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЦाрддाрдмрд╣ी рдХे рд╡िрд╡рд░рдг рд╕्рддрдо्рдн рдоें рдЦाрддों рдХे рдиाрдо рдЕрджрд▓-рдмрджрд▓ рдХрд░ рджिрдП рдЬाрддे рд╣ैं - рд░ोрдЬрдиाрдордЪे рдХे рдЙрд╕ рдЦाрддे рдХा рдиाрдо рдЬिрд╕рдоें рдХि рдзрди-рд░ाрд╢ि рдбेрдмिрдЯ рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдЦाрддाрдмрд╣ी рдоें рджूрд╕рд░े рдЦाрддे рдХे рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХे рд╡िрд╡рд░рдг рд╕्рддрдо्рдн рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрдПрдЧा। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЗрд╕рдХा рд╡िрдкрд░ीрдд рднी рд╕рд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЙрджाрд╣рд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХ्рд░рдп рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдЦрддौрдиी

рдЦाрддाрдмрд╣ी рдХा рдк्рд░ाрд░ूрдк

рдЦाрддाрдмрд╣ी рдХा рдк्рд░ाрд░ूрдк рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдЦाрддाрдмрд╣ी рдХे рдХрдИ рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоिрд▓рддे рд╣ैं। рд╕рд░्рд╡рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░ाрд░ूрдк рдоें рддिрдеि, рд╕ौрджे рдХा рд╡िрд╡рд░рдг, рдкृрд╖्рдаांрдХ рдФрд░ рдзрдирд░ाрд╢ि рдХे рд▓िрдП рд╕्рддрдо्рдн рд╣ोрддे рд╣ैं  рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдШрди-рд░ाрд╢ि рд╕्рддрдо्рдн рдЬोрдб़े рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдк्рд░ाрд░ूрдк рдХा рдПрдХ рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рд░ूрдк, рдЬिрд╕े  рдмैंрдХो  рдФрд░ рдХुрдЫ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдоे рдЕрдкाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЦाрддाрдмрд╣ी рдХे рдкूрд░े рдкृрд╖्рда рдХो рдЫрд╣ рд╕्рддрдо्рднों рдоें рдмांрдЯ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдпे рд╕्рддрдо्рдн рд╣ैं - (1) рддिрдеि, (2) рд╡िрд╡рд░рдг, (3) рдкृрд╖्рдаांрдХ, (4) рдбेрдмिрдЯ рдзрди-рд░ाрд╢ि, (5) рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдзрди-рд░ाрд╢ि, (6) рд╢ेрд╖। рдЗрд╕ рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рдк्рд░ाрд░ूрдк рдХा рд▓ाрдн рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕ौрджे рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рдЦाрддे рдХा рд╢ेрд╖ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдиिрдХाрд▓ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рд╢ेрд╖ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рддрдХ рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рдХрд░рдиी рдкрдб़рддी рд╣ैं।

рджोрд╣рд░ी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдк्рд░рдгाрд▓ी

рд▓ेрдЦाрдХрд░рдг  рдоें  рджोрд╣рд░ी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдк्рд░рдгाрд▓ी  рдпा  рджोрд╣рд░ी рдЦрддाрди рдк्рд░рдгाрд▓ी  (Double-entry system)  рдмрд╣ीрдЦाрддा  рдХी рдПрдХ рдкрдж्рдзрддि рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдиाрдо 'рджोрд╣рд░ी рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि' рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдХिрд╕ी рдЦाрддे рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХे рд╕ंрдЧрдд рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рдЦाрддे рдоें рдПрдХ рд╡िрдкрд░ीрдд рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХा рд╣ोрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, резрежреж рд░ूрдкрдП рдХी рдХрдоाрдИ рдХो рджрд░्рдЬ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рджो рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯिрдпाँ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोंрдЧी- (рез) 'рдХैрд╢' рдиाрдордХ рдЦाрддे рдоें резрежреж рд░ूрдкрдП рдХी рдбेрдмिрдЯ рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХी рдЬाрдПрдЧी, рддрдеा (реи) 'рдЖрдп' рдиाрдордХ рдЦाрддे рдоें резрежреж рд░ूрдкрдпे рдХी рдХ्рд░ेрдбिрдд рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХी рдЬाрдПрдЧी। рдЗрд╕े  рд╣िрди्рджी  рдоें 'рдж्рд╡ि-рдЕंрдХрди рдк्рд░рдгाрд▓ी' рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

рдЦाрддों рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдПрд╡ं рд▓ेрдЦा рдХे рдиिрдпрдо

рдЦाрддों рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд▓ेрдирджेрди рдоें рджो рдкрд╣рд▓ू рдпा рдкрдХ्рд╖ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЦाрддा-рдмрд╣ी (Ledger) рдоें рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрдХ्рд╖ рдХा рдПрдХ рдЦाрддा рдмрдиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЦाрддा (Account) рдЦाрддा рдмрд╣ी (рд▓ेрдЬрд░) рдХा рд╡рд╣ рднाрдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╡्рдпрдХ्рддि, рд╡рд╕्рддुрдУं рдЕрдерд╡ा рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдХिрдП рд╣ुрдП рд▓ेрдирджेрдиों рдХा рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд╡िрд╡рд░рдг рд▓िрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЦाрддे рдХी рд╕्рдеिрддि рдХा рдкрддा рд▓рдЧ рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЦाрддा рд▓ेрдирджाрд░ (Creditor) рд╣ै рддрдеा рджेрдирджाрд░ (Detor)। рджोрд╣рд░ी рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рд░ोрддों рдоें рд▓ेрдирджेрдиों рдХो рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЦाрддों рдХे рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХो рдЬाрдирдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЦाрддों рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЦाрддे (Personal accounts) 1. рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЦाрддा, (рдЬैрд╕े рд░ाрдо рдХा рдЦाрддा, рдоोрд╣рди рдХा рдЦाрддा, рдкूंрдЬी рдЦाрддा) 2. рдлрд░्рдо рдХा рдЦाрддा (рдЬैрд╕े рдЧुрдк्рддा рдм्рд░рджрд░्рд╕, рдоै. рдЧрдгेрд╢ рдк्рд░рд╕ाрдж рд░ाрдЬीрд╡ рдХुрдоाрд░) рдЕрд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЦाрддे (Impersonal accounts) рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЦाрддे (real accounts) рдоाрд▓ рдЦाрддा (Goods account), рд░ोрдХрдб рдЦाрддा (cash account) рдорд╢ीрди рдЦाрддा рднрд╡рди рдЦाрддा рдЖрджि рдиाрдордоाрдд्рд░ рдЦाрддे (nominal accounts) рдЖрдп рдХे рдЦाрддे рдк्рд░ाрдк्рдд рдм्рдпाрдЬ рдЦाрддा рдХрдоीрд╢рди рдЦाрддा, рдЖрджि рд╡्рдпрдп рдХे рдЦाрддे рд╡ेрддрди рдЦाрддा рдХिрд░ाрдпा рдЦाрддा рдордЬрджूрд░ी рдЦाрддा рдм्рдпाрдЬ рдЦाрддा рдЖрджि рд╡्рдп

рд▓ाрдн рдФрд░ рд╣ाрдиि рдЦाрддा рдХ्рдпा рд╣ै?

рд▓ाрдн-рд╣ाрдиि рдЦाрддा (Profit And Loss Accounts) рдЗрд╕े рд╢ुрдж्рдз рд▓ाрдн рдпा рд╣ाрдиि рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╡्рдпाрдкाрд░ рдпा рд╕ंрд╕्рдеा рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдЖрдЧрдо (Revenue) (рдЖрдпрдЧрдд) рдПрд╡ं рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЦрд░्рдЪो (Indirect Expenses) рдХो рдбेрдмिрдЯ (Debit) рдкрдХ्рд╖ рдХी рдУрд░ рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдПрд╡ं рдЖрдЧрдо (Revenue) (рдЖрдпрдЧрдд) рдПрд╡ं рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЖрдп (Indirect Income) рдЬैрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрдоीрд╢рди, рдк्рд░ाрдк्рдд рдЫूрдЯ, рдк्рд░ाрдк्рдд рдм्рдпाрдЬ рдЖрджि рдХो рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдХी рдУрд░ рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдкाрд░ рдЦाрддे рд╕े рд▓ाрдпा рдЧрдпा рд╕рдХрд▓ рд▓ाрдн рдХ्рд░ेрдбिрдЯ(Credit) рдкрдХ्рд╖ рдХी рдУрд░ рдФрд░ рдпрджि рд╕рдХрд▓ рд╣ाрдиि рд╣ो рддो рдбेрдмिрдЯ*(Debit) рдкрдХ्рд╖ рдХी рдУрд░ рджрд░्рд╢ाрдпी рдЬाрддी рд╣ै। рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рд╣рдо рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЕрд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЦाрддों (Nominal Account) рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╕рдорд╕्рдд рдЦाрддों рдХे рд╢ेрд╖ рд▓ाрдн-рд╣ाрдиि рдЦाрддे рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрддा рд╣ै рдпрджि рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рд╢ेрд╖ рд╣ो рддो рдЙрд╕े рд╢ुрдж्рдз рд▓ाрдн рд▓िрдЦрдХрд░ рдбेрд╡िрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоें рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдпрджि рдбेрдмिрдЯ рд╢ेрд╖ рд╣ो рддो рд╢ुрдж्рдз рд╣ाрдиि рд▓िрдЦрдХрд░ рдХ्рд░ेрдбिрдЯ рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрддा рд╣ै।

рдмैрд▓ेंрд╕ рд╢ीрдЯ рдХ्рдпा рд╣ोрддी рд╣ै?

рд╕ंрдкрдд्рддि, рджेрдирджाрд░िрдпों, рдФрд░ рдкूँрдЬी (Share Capital) рдХे  рд╡िрд╡рд░рдг рдХो рдмैрд▓ेंрд╕ рд╢ीрдЯ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЖрдо рддौрд░ рдкрд░ рдЗрд╕े рдХंрдкрдиी рдпा рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд╡िрдд्рддीрдп рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЕंрдд рдоें рдЬाрд░ी рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рдмैрд▓ेंрд╕ рд╢ीрдЯ рдХो Profit and Loss Account рдпाрдиी рд▓ाрдн рд╣ाрдиि рдЦाрддे рдХे рдмाрдж рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рдмैрд▓ेंрд╕ рд╢ीрдЯ рдоें рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдиिрдо्рди рдШрдЯрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं  Current Assets рдЪाрд▓ू рдкрд░िрд╕ंрдкрдд्рддिрдпां : рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдирдЧрджी, рдмैंрдХ  рдмैрд▓ंрд╕, рдПрдбрд╡ांрд╕, рдХрдЪ्рдЪा рдоाрд▓ рдЬैрд╕े рдордж рдЗрд╕рдоें рдЖрддे рд╣ैं. Investments рдиिрд╡ेрд╢ : рдХंрдкрдиी рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпे рдЧрдП рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХे рдиिрд╡ेрд╢. Property, Plant and Equipment рдк्рд░ॉрдкрд░्рдЯी, рдк्рд▓ांрдЯ рддрдеा рдЗрдХ्рд╡िрдкрдоेंрдЯ :  рдЗрди्рд╣ें Fixed Assets рдлिрдХ्рд╕्рдб рдПрд╕ेрдЯ्рд╕ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं. рднूрдоि, рднрд╡рди, рдорд╢ीрдиें, рдСрдлिрд╕ рдЗрдХ्рд╡िрдкрдоेंрдЯ, рдЧाреЬिрдпां рдлрд░्рдиीрдЪрд░ рдЖрджि рдЗрд╕ рдордж рдоें рдЧिрдиे рдЬाрддे рд╣ैं. рдЗрди्рд╣ें Tangible Assets рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं. рдЗрд╕рдХा рд╣िंрджी рдЕрд░्рде рд╣ोрдЧा рдоूрд░्рдд рд╕ंрдкрдд्рддि рдпाрдиी рдРрд╕ी рд╕ंрдкрдд्рддि рдЬिрд╕े рджेрдЦ рдЫु рд╕рдХрддे рд╣ैं. Intangible Assets рдЕрдоूрд░्рдд рд╕ंрдкрдд्рддिрдпां: рдРрд╕ी рд╕ंрдкрдд्рддि рдЬिрд╕े рджेрдЦ рдЫू рдирд╣ीं рд╕рдХрддे. рдХंрдкрдиी рдХी рдЧुрдбрд╡िрд▓ рдпा рд╕ाрдЦ рдХंрдкрдиी рдХी Intangible Assets рдЕрдоूрд░्рдд рд╕ंрдкрдд्рддिрдпां рд╣ै. рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा Copyrights рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ, Patents рдкेрдЯेंрдЯ,  Trademarks рдЯ्рд░ेрдбрдоाрд░्рдХ्рд╕, Bran